LỄ HỘI MIẾU BÀ NGŨ HÀNH – NÉT ĐẸP VĂN HÓA, LỊCH SỬ LÂU ĐỜI CỦA DÂN VŨNG TÀU

Cùng với lăng ông Nam Hải và đình thần Thắng Tam, miếu Ngũ Hành tạo thành một quần thể kiến trúc di tích và lễ hội tập trung tại khu đình thần Thắng Tam, tạo thành một trung tâm lễ hội nổi tiếng, diễn ra gần như quanh năm của thành phố du lịch Vũng Tàu. Đặc biệt trong đó phải kể đến Lễ hội Miếu Bà Ngũ Hành, một lễ hội mang trong mình nét đẹp văn hóa lịch sử lâu đời của dân Vũng Tàu.

Sự ra đời của Miếu Bà Ngũ Hành

Miếu Bà Ngũ Hành được sáng lập và xây dựng vào năm Nhâm Thìn 1832, được vua Thiệu Trị tặng cấp 04 đạo sắc Thiên Y A Na Diễn Ngọc Phi Thượng Đẳng Thần vào năm 1845-1846. Vua Tự Đức tặng cấp 02 đạo sắc Thiên Y A Na Thần Nữ Thượng Đẳng Thần. Và Thủy Long Thần Nữ thượng đẳng thần vào năm 1850.

Miếu Bà Ngũ Hành nằm bên trái, ngay trong khu di tích đình thần Thắng Tam, đường Hoàng Hoa Thám, phường Thắng Tam, thành phố Vũng Tàu. Đến năm Tân Mùi 1991, khu đình thần thắng Tam được Bộ Văn Hóa công nhận xếp hạng di tích danh thắng văn hóa cấp quốc gia.

Tên miếu được nhân dân gọi theo đối tượng thờ cúng chính trong miếu, được ghi rõ trên bức hoành treo trước cửa chính điện: “Ngũ Hành miếu”. Nhiều người gọi miếu Ngũ Hành là miếu Bà ngũ hành, còn ngư dân địa phương thường gọi là miếu Bà (các đối tượng thờ trong miếu đều là bà).

Ngũ hành là năm yếu tố cơ bản tạo ra vật chất, tạo ra muôn vật, được thờ cúng trong miếu: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ. Tuy nhiên Miếu Ngũ Hành còn thờ các vị khác: Thiên Y A Na, Thủy Long Thần Nữ ( vốn là những vị thần được vua ban sắc thượng đẳng thần), năm cô, năm cậu, tiền hiền, hậu hiền…

Lễ Hội Cúng Miếu Bà Ngũ Hành

Hàng năm, miếu Bà ngũ hành có rất nhiều ngày cúng lễ hội mang tính nghi thức. Nhưng cúng lễ lớn nhất, thu hút nhiều người tham gia nhất là lễ hội cúng bà, nghinh bà, kéo dài trong ba ngày, từ 16 đến 18 tháng 10 âm lịch hàng năm.

Từ 6 giờ sáng ngày 16 tháng 10, người ta tổ chức lễ nghinh Bà. Đám rước gồm có chủ lễ, học trò lễ, dân làng với kiệu, bàn thờ bài trí ngũ sự, trầu cau, hoa quả, rượu trà, cờ ngũ hành, chiêng trống, đoàn múa lân… Ra miếu hòn Bà – bãi Sau nghinh Bà về Miếu Ngũ Hành cúng lễ. Nghi thức cúng lễ miếu Bà có nhiều điểm giống lễ cúng nghinh ông và cúng đình. Tuy nhiên, cũng có những điểm khác về nghi thức, thực hiện cúng là nữ giới.

Điều đặc biệt của lễ hội miếu Bà ngũ hành khác với nghinh Ông là đám rước đi bộ trên đất liền, không dùng ghe, kể cả khi hòn Bà (nằm cách bờ biển chừng 50 mét, vì vậy người ta thường chọn khi thủy triều xuống mới ra nghinh Bà). Từ hòn Bà, đám rước theo đường Thùy Vân, qua đường phan Chu Trinh ra đường Hoàng Hoa Thám về khu đình thắng Tam.

Sau khi nghinh Bà về đến miếu, khoảng 8 giờ – 8 giờ 30 tổ chức nghi cúng giỗ tiền hiền – hậu hiền.

Trước khi cúng chính lễ, khoảng 11 giờ tổ chức Bóng rỗi, chầu mời, với ý nghĩa mời Bà về dự lễ và múa dâng mâm vàng, mâm bạc cho bà.Đúng 12 giờ trưa bắt đầu nghi cúng ngũ hành. Đây là chính lễ, vừa cúng nghinh vừa cúng tạ thần. Bắt đầu vào lễ cúng, người ta đánh ba hồi chiêng trống ( một chấp sự đánh chiêng, một chấp sự đánh trống). 8 học trò lễ và 6 đào thài thực hiện những nghi thức truyền thống. Trước bàn thờ ngũ hành bốn phụ nữ quỳ chuẩn bị tế lễ: gồm 1 chánh tế, 1 bồi tế, hai bên là đông hiếu và tây hiếu. Tiếp theo là 4 người trang phục lính hầu, tay cầm mác.

Chủ lễ cúng thần dâng một tuần hương, ba tuần rượu, một tuần trà. Người ta chuẩn bị một Bà cốt, chủ tế cúng nguyện và bà nhập vào bà cốt. Thông qua bà cốt, thần sẽ chuyển tải những điều cần mách bảo cho dân làng. Sau cùng chủ lễ hóa văn tế ( gọi là sớ). Những người tham dự cúng lễ lần lượt lạy tạ Bà và bày tỏ những ước nguyện của mình và gia đình, cầu mong Bà độ trì và giúp đỡ.

Di tích, lễ hội miếu Bà Ngũ Hành có thu hút đông đảo người tham dự, không chỉ dân địa phương ở phố biển mà còn nhiều cộng đồng dân cư khác trong Tỉnh BRVT và cả nhiều khách du lịch. Lễ Hội Miếu Bà Ngũ Hành đã và đang trở thành phong tục tốt đẹp, nét đẹp trong văn hóa lịch sử lâu đầu của dân Vũng Tàu.

Bài viết thuộc bản quyền của Ăn Chơi Vũng Tàu.